ต้นตีนเป็ด ต้นไม้มงคล ประโยชน์ที่ดีต่อสุขภาพ

ต้นตีนเป็ด หรือต้นสัตบรรณเป็นต้นไม้ที่มีลักษณะทรงพุ่มคล้ายฉัตร และเป็นเครื่องชั้นสูงที่ใช้ในขบวนแห่ ซึ่งมักจะมีชื่อว่า “สัต” โดยมีความหมายว่า 7 อีกด้วย นอกจากนี้ยังเป็นสัญลักษณ์ของคุณธรรมและความเป็นสิ่งดีงามอีกด้วย การปลูกสัตบรรณในบ้านสามารถทำให้ได้รับความเคารพและยกย่องจากคนอื่น ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเราปลูกไว้ในสถานที่สำคัญ หรือรั้วเพื่อนบ้านของเรา ซึ่งจะเป็นที่มาของความเชื่อที่แข็งแกร่งเกี่ยวกับคุณค่าและความสำคัญของต้นไม้ชนิดนี้ในวัฒนธรรมไทย

ต้นตีนเป็ดมีกลิ่นหอมกระจายออกมา บางคนเรียกกลิ่นนี้ว่า “หอมชื่นใจ” แต่บางคนก็ว่ามีกลิ่นเหม็นจนเวียนหัว ไม่ว่าจะเป็นอย่างไร ต้นตีนเป็ดกลายเป็นสัญลักษณ์ของฤดูหนาวและเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาคร นอกจากจะเป็นต้นไม้ใหญ่ที่ให้ร่มเงาแล้ว ต้นตีนเป็ดยังมีสรรพคุณดี ๆ ในฐานะของสมุนไพรไทย ทำให้เป็นที่นิยมใช้ในการรักษาอาการต่าง ๆ ไม้พญาสัตบรรณจะมีส่วนผสมที่ใช้ในการรักษาโรคเบาหวาน ปวดศีรษะ และอาการปวดเมื่อยต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีสารสำคัญอย่างไฮโดรคอร์ทิโซลที่ช่วยป้องกันการเกิดมะเร็งได้อีกด้วย ในการใช้พญาสัตบรรณเป็นสมุนไพรในการรักษาโรค สามารถนำดอกพญาสัตบรรณมาใช้ในการชงเป็นชาหรือเจลลี่และนำไปประคบตัวได้ โดยมีผลกระทบต่อระบบทางเดินอาหาร ลดอาการอักเสบ ลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจ และช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายดังนั้น ไม้พญาสัตบรรณหรือต้นตีนเป็ดเป็นต้นไม้ที่มีความสวยงามและมีคุณค่าทางสมุนไพรสูง

ลักษณะของต้นตีนเป็ด

ต้นตีนเป็ดมีลักษณะเป็นต้นไม้ที่มีเปลือกหนาและเปราะ ผิวต้นมีสะเก็ดเล็ก ๆ สีขาวปนน้ำตาล ถ้ากรีดดูจะมีน้ำยางสีขาวลำต้นตรงและกิ่งก้านสาขาที่แตกออกมาจะมีลักษณะเป็นชั้น ๆ โดยเปลือกชั้นในจะมีสีน้ำตาลและมีน้ำยางสีขาว ใบเป็นกลุ่มบริเวณปลายกิ่งที่มีใบประมาณ 5-7 ใบ โดยมีก้านใบสั้น และแผ่นใบมีรูปรีแกมหรือรูปบรรทัดและปลายใบจะเป็นติ่งเล็กน้อย ใบด้านบนมีสีเขียวเข้ม ส่วนด้านล่างมีสีขาวนวล ถ้าเด็ดก้านใบจะมีน้ำยางสีขาว ลักษณะของใบเป็นยาวรีปลายใบมนโคนใบแหลม

โดยขนาดของใบยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร ดอกจะเป็นกลีบสีเขียวอ่อนและจะออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ปากท่อของกลีบดอกจะมีขนยาวปุกปุย ดอกจะมีกลิ่นฉุนรุนแรง ถ้าสูดดมเพียงเล็กน้อยจะรู้สึกกลิ่นหอม แต่ถ้าสูดดมมากจะรู้สึกวิงเวียนศีรษะ ช่วงค่ำจะมีกลิ่นแรงกว่าเวลาอื่น ๆ ดอกจะออกเป็นกลุ่มคล้ายดอกเข็มช่อหนึ่งซึ่งจะมีกลุ่มดอกประมาณ 7 กลุ่ม และดอกจะมีสีขาวอมเหลือง

ต้นพญาสักตะบัน โทษพญาสัตบรรณยังเป็นต้นไม้ที่มีความสวยงามและมีความหลากหลายของสีด้วย ดอกตีนเป็ดจะมีลักษณะเป็นดอกดาวเรือง  ทำให้เป็นที่นิยมปลูกเพื่อใช้ในการตกแต่งสวนหรือพื้นที่ในบ้านได้เป็นอย่างดี สามารถปลูกได้ในทุกพื้นที่ของประเทศไทย โดยใช้วิธีการปลูกเมล็ดหรือการปลูกชำก็ได้ แต่อย่างไรก็ตาม การปลูกพญาสัตบรรณจะต้องคำนึงถึงการดูแลรักษาต้นไม้อย่างใกล้ชิดเพื่อให้สามารถเติบโตและให้ผลผลิตได้อย่างเต็มที่

วิธีปลูก

การปลูกต้นตีนเป็ดจะไม่ยุ่งยากมากนัก เพราะเป็นพืชที่สามารถปลูกได้ตามที่ดินเหมาะสม โดยสามารถปลูกได้ทั้งในพื้นที่แล้งและชื้น และไม่จำเป็นต้องใช้ปุ๋ยหรือสารเคมีเพื่อเลี้ยงดู การให้น้ำเป็นสิ่งสำคัญในการเลี้ยงต้นตีนเป็ด โดยจะต้องให้น้ำสม่ำเสมอเพื่อป้องกันการแห้งแล้ง โดยทั่วไปจะให้น้ำสัปดาห์ละ 1-2 ครั้งโดยต้องเติมน้ำให้เต็มถังน้ำก่อนลงปลูกและต้องระมัดระวังการให้น้ำมากเกินไปเพราะจะทำให้ต้นตีนเป็ดเหี่ยวแห้งและเสียหายได้ง่าย ๆ

การปลูกต้นตีนเป็ดจะใช้เวลาประมาณ 4-5 ปี  ซึ่งในช่วงนี้ต้องดูแลต้นตีนเป็ดอย่างใกล้ชิดเพื่อป้องกันการเจริญเติบโตที่ไม่สมบูรณ์ หากสามารถดูแลต้นตีนเป็ดได้อย่างดีจะทำให้ได้ผลผลิตที่สมบูรณ์และมีคุณภาพดี นอกจากนี้การปลูกต้นตีนเป็ดยังเป็นกิจกรรมที่เหมาะสมสำหรับการทำสวนดอกไม้สีขาวผสมผสานและเป็นวิธีที่ดีในการสร้างรายได้เสริมให้กับชุมชนในพื้นที่นั้นๆ

ต้นตีนเป็ดไหนมีพิษ?

ต้นตีนเป็ดเป็นชื่อที่ใช้เรียกหลายชนิดของพรรณไม้ที่มีลักษณะเด่นคือ ใบคล้ายรูปร่างของเท้านกพิราบหรือเท้านกยูง โดยจะมีต้นกลางยาวและเป็นท่อนๆ ที่แตกต่างกันไปตามชนิดของต้นตีนเป็ด อาจมีลักษณะเป็นพุ่มหรือต้นใหญ่สูงถึง 20 เมตร

ชนิดของต้นตีนเป็ด ต้นวาสนา ที่มักจะเจอในประเทศไทยได้แก่ ต้นตีนเป็ดเล็ก (Scientific name: Schefflera wallichiana) ที่มีใบเล็กๆ และแตกต่างกันไปตามลักษณะของต้น และต้นตีนเป็ดใหญ่ (Scientific name: Schefflera macrophylla) ที่มีใบใหญ่กว่าและเป็นต้นใหญ่สูงถึง 20 เมตร นอกจากนี้ยังมีชนิดอื่น ๆ อีกหลายชนิดที่มีชื่อว่า ต้นตีนเป็ดพุ่ม (Scientific name: Schefflera elliptica) และ ต้นตีนเป็ดฝ้าย (Scientific name: Schefflera leucantha) ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันไปอีกตามชนิดของต้นตีนเป็ดนั้น ๆ

• share
• tweet
• line